De eerste initiatiefnemers in Oosterwold waren zelf verantwoodelijk voor het archeologisch onderzoek.  Inmiddels heeft de gemeente deze taak op zich genomen. Hiermee is er niet meer de kans dat je een plek uitzoekt waar na onderzoek blijkt dat je er niet mag bouwen. Omdat het best interessant is hoe zo een archeologisch onderzoek gaat en wat er bij komt kijken, laat ik hieronder mijn archeologisch onderzoek zien. 

Om bodemschatten in de bodem te bewaren voor het nageslacht is in Europees verband afgesproken om deze te conserveren in de bodem. Deze afspraak is gemaakt in het Verdrag van Malta. In Nederland is deze verplichting geregeld in de omgevingsvergunning.   Bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning zit een verplichte toetsing van de archeologische waarden in de grond waar je vergunningsaanvraag betrekking op heeft.  In Oosterwold is dit bijvoorbeeld geregeld in de beslisbomen bij het bestemmingsplan. 

 

Je hebt hierin echter wel een keuze.  In het bestemmingsplan, of de toelichting zit een kaart van het gebied waarin de gemeente al aangeeft wat de risicovolle gebieden zijn.  Er staan ook gebieden in waarbij ze het zo onwaarschijnlijk achten dat er iets in de grond zit, dat er geen archeologisch onderzoek noodzakelijk is. Wil je snel bouwen, of de kans op een duizende euros kosten onderzoek vermijden dan moet je je kavel kiezen in zo een gebied. Hieronder de kaart met de Archeologische waarden.  

 

Programma van Eisen. 

 

Het is verstandig om voordat je je omgevingsvergunning indient, bij de afdeling archeologie van te gemeente te vragen of je voor jouw plannen een archeologische toets moet doen.  De gang van zaken rondom het onderzoek is allemaal beschreven in leidraden.  Je kunt deze vinden op de site van Sikb. De gemeente bepaald met een bureauonderzoek of je verder moet onderzoeken.  Bij dit bureauonderzoek kijkt de gemeente naar bestaande onderzoeken, kaarten en ervaringen. Er wordt niet fysiek op je kavel gekeken. Als hieruit blijkt dat er vervolgonderzoek nodig is, dan moet je een Programma van eisen op laten stellen.  In dit programma van eisen staat omschreven wat er onderzocht moet worden op jouw kavel.  Voor iedere stap in het traject heb je een nieuw programma van eisen nodig. Dit document kun je op laten stellen door een archeologisch bureau. Kost een paar honderd euro. het programma van eisen moet goedgekeurd worden door afdeling archeologie van de gemeente.

 

Inventariserend veldonderzoek.

 

Met dit goedgekeurde pakket van eisen kun je offertes opvragen bij verschillende archeologische bureaus. Ik heb gekozen om het onderzoek door Transect laten uitvoeren.  Bij het inventariserend veldonderzoek gaat de archeoloog (of zijn hulpje) met een handboor op verschillende plaatsen boren in je kavel. Hierbij wordt gekeken wat voor soort grondlagen ze tegen komen.  Men boort tot de zanddeklaag.  Dit is de laag die achterbleef na de laatste ijstijd, toen het ijs zich had teruggetrokken. Je herkent dit zand als een wit laagje.   Mijn kavel ligt in een donkerroze zone op bovenstaande kaart, wat betekent dat er hoge verwachtingen zijn dat er iets gevonden zou worden.  De rivier de Eem liep vroeger vlakbij mijn kavel en onder mijn kavel zijn zandduinen.  Deze duinen zijn gevormd door de loop van de rivier. De duinen waren bij mij zo hoog dat ze zelfs met het blote oog in het landschap zichtbaar zijn.  In het veld zie je een lichte heuvel op het gebied waar de duinen tot vlak onder de oppervlakte liggen. De stadsarcheoloog van de gemeente wilde ook graag informatie over deze duinen buiten mijn kavel. Ik heb dit onderzoek dan ook samen met de gemeente gedaan. Normaal wordt er niet onderzocht buiten de grenzen van jouw kavel.  Het resultaat van het onderzoek is een dik rapport met allerlei tabellen, grafieken en informatie.  Het mooiste deel vind ik de resultatenkaart.  Hieronder weergegeven. 

 

 

 

In het donkerblauw ligt het dekzand diep, in het rode deel ligt het dicht bij de oppervlakte.  Met een beetje fantasie kun je voorstellen hoe het landschap er na de ijstijd uit heeft gezien.  En je kunt je misschien ook voorstellen waar eventuele bewoners hun nederzetting neer zouden zetten.  Op een duin voor het uitzicht, of tussen de duinen, in een kommetje.    Aan de hand van deze kaart bepaald de stadsarcheoloog of er verder onderzoek nodig is.  De flanken van de rivierduinen zijn hierbij de meest kansrijke gebieden.  Heb jij alleen maar donkerblauw op je kavel, dan is de kans op vervolgonderzoek niet zo groot. Nou zoals je op bovenstaande kaart ziet, heb ik een mooie duinrand precies onder de plek waar ik mijn huis wil bouwen.  Er moet dus een vervolgondezoekkomen, dus een nieuw programma van eisen op laten stellen voor het vervolg onderzoek. 

 

Karterend onderzoek

Bij het karterend onderzoek wordt er in een grid van 20 meter monster uit de bodem gehaald en onderzocht.   Dit uit de bodem halen gebeurd met een avegaarboor.  Dit is een soort grote houtboor op rupsbanden.  Eerst wordt per boring met de handboor de diepte van het dekzand bepaald, en hierna wordt met de avegaarboor een monster omhooggehaald van het gebied net boven het dekzand.  Deze monsters worden gelabeld en later gezeefd, gedroogd.  In deze monsters gaat dan gezocht worden naar harde indicatoren van menselijke bewoning.  Zoals vuursteenspinters van het bewerken van vuursteen, gebrande hazelnootjes etc. Worden deze gevonden dan komt er een derde fase, en gaat moet er geboord worden in een grid van 5 meter.  Hiermee wordt de omvang van de vindplaats vastgesteld.  Bij mij zijn geen harde indicatoren gevonden.  Er is veel houtskool en wat knappersteen gevonden.  Dit is te zien op onderstaande resultatenkaart. 

 

 

 

 

 

 

De afdeling archeologie deelt de conclusie van Transect. Dit betekent dat het archeologisch onderzoek voor mij afgerond is. :)  Het definitieve rapport wordt straks onderdeel van de aanvraag omgevingsvergunning. 

 

Waar je ook rekening mee moet houden bij het uitvoeren van de onderzoeken, zijn de kosten die kunnen ontstaan door schade aan de grond en de gewassen.  Zeker bij het karterend onderzoek, waarbij een rupsvoertuig gebruikt wordt is het handig om dit niet te doen als er gewassen op staan.   De schade die dan ontstaat moet je verekenen met de eigenaar van de gewassen.  Waar je ook rekening mee moet houden is dat de gebruiker van de grond toestemming moet geven voor het betreden van de grond.  

 

Het archeologisch onderzoek is ook een duur onderzoek.  Het loont dan ook zeker de moeite om uit te zoeken of je het met meerder initiatiefnemers samen kan doen.   Wij hebben het dan voor een deel met zijn drieeën gedaan. De totale kosten voor 8000m2 kavel waren zo een 6500 euro. 

 

	Programma van eisen inventariserend veldonderzoek
	Inventariserend veldonderzoek
	Programma van eisen karterend onderzoek
	Karterend onderzoek.